Уул уурхай гэж юу вэ?

Уул уурхай нь дэлхийн эдийн засгийн чухал тулгуур салбаруудын нэг бөгөөд газар доорх ашигт малтмал, эрдэс баялгийг илрүүлэх, олборлох, боловсруулж ашиглах үйл ажиллагааг хамардаг. Энэ нь байгалийн нөөцийг ил гарган, үйлдвэрлэл, эрчим хүч, барилгын материал, технологийн салбарт ашиглагдах түүхий эдийг нийлүүлж, улс орны хөгжилд томоохон хувь нэмэр оруулдаг.

Уул уурхайн үйл ажиллагаа ерөнхийдөө хэд хэдэн үе шатаар явагддаг. Эхний шат нь ашигт малтмалын орд газрыг илрүүлэх, судалгаа шинжилгээ хийх хайгуулын ажил юм. Геологичид тухайн бүс нутгийн бүтцийг судалж, ашигт малтмал орших магадлалтай газрыг тодорхойлдог. Үүний дараа олборлолтын шатанд шилжиж, батлагдсан ордоос ашигт малтмалыг ил эсвэл газрын гүнээс ухаж гаргадаг. Олборлосон түүхий эдийг боловсруулж, баяжуулах замаар бүтээгдэхүүний чанарыг сайжруулан үйлдвэрлэл, экспортод бэлтгэдэг.

Уурхайг ашиглалт дууссаны дараа байгаль орчныг сэргээх, нөхөн сэргээлт хийх нь маш чухал байдаг. Энэ нь хөрс, ургамал, усны эх үүсвэрийг нөхөн сэргээж, байгальд учирсан сөрөг нөлөөг багасгах зорилготой.

Уул уурхайн салбар нь эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих, ажлын байр нэмэгдүүлэх, гадаад валютын орлого олох зэрэг олон давуу талтай. Гэвч зөв зохион байгуулалтгүй, хариуцлагагүй олборлолт нь байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлөх аюултай тул орчин үеийн уул уурхайг тогтвортой хөгжлийн зарчимд нийцүүлэн явуулах шаардлагатай.

Иймээс хариуцлагатай уул уурхай гэдэг нь ашигт малтмалыг зөв зохистой, байгаль орчныг хамгаалсан, нийгмийн хариуцлагыг хангасан байдлаар ашиглах үйл ажиллагааг хэлдэг. Энэ зарчмыг баримтлах нь байгаль, нийгэм, эдийн засгийн харилцан тэнцвэрийг хадгалж, ирээдүйд ашиглагдах нөөцийг хамгаалах үндэс болдог.